პრეზიდენტის რეზიდენცია — ორბელიანების სასახლის სიმბოლიზმი

„ორბელიანების სასახლე, მისი დღევანდელი შინაარსი, ასახავს საქართველოს კულტურულ მრავალფეროვნებას, ქვეყნის ისტორიას, ქართული კულტურის უმთავრეს პერიოდს, რომელსაც როგორც ეროვნული, ისე ზოგადსაკაცობრიო მნიშვნელობა აქვს“, — ამ სიტყვებს საქართველოს პრეზიდენტის ოფიციალურ ვებგვერდზე ვკითხულობთ.

მაინც რა დატვირთვა აქვს ორბელიანების სასახლეს? შენობაა მხოლოდ თუ რაღაც მეტის სიმბოლო? მაშინ, როცა ქვეყნის საკანონმდებლო ორგანოს ლეგიტიმაციის საკითხი ეჭვს იწვევს, პრეზიდენტის ინსტიტუცია ერთადერთი აღიარებული, უფლებამოსილი ძალაა ქვეყანაში.

თავიდან დავიწყოთ: საქართველოს პრეზიდენტის რეზიდენცია, ცნობილი როგორც ორბელიანების სასახლე, თბილისის ისტორიულ უბანში, ორბელიანის მოედანზე მდებარეობს. ეს უნიკალური ნაგებობა გამორჩეული არქიტექტურით, მდიდარი ისტორიითა და სიმბოლური დატვირთვით XIX საუკუნის ბოლოს აშენდა და ორბელიანების ოჯახს ეკუთვნოდა. აქ ცხოვრობდნენ ცნობილი პოეტები: გრიგოლ ორბელიანი და ელისაბედ ორბელიანი, რომელიც საქართველოს პირველი ქალი პროფესორი გახლდათ. საბჭოთა ოკუპაციის შემდეგ, შენობაში სხვადასხვა სახელმწიფო სტრუქტურები ფუნქციონირებდა, ხოლო 1990-იან წლებში აქ აშშ-ის საელჩო იყო განთავსებული. 2018 წელს, რესტავრაციის შემდეგ, სასახლე საქართველოს პრეზიდენტის ოფიციალურ რეზიდენციად იქცა: წლების განმავლობაში ორბელიანთა ოჯახის საკუთრებაში არსებული შენობა კულტურული და საზოგადოებრივი ცხოვრების ცენტრი იყო, ხოლო დღეს იგი ქვეყნის პოლიტიკური პროცესების ეპიცენტრია.

არქიტექტურული დახასიათება

სასახლე ეკლექტიკური სტილის ნიმუშია, რომელშიც XIX საუკუნის არქიტექტურული დეტალები და ტრადიციული თბილისური ესთეტიკა ჰარმონიულად არის შერწყმული. მისი ზუსტი აგების თარიღი და არქიტექტორი უცნობია, თუმცა სტრუქტურა და დეკორაცია მიანიშნებს, რომ შენობა XIX საუკუნის ბოლოს აშენდა. სასახლის ფასადი ავთენტიკურია, ინტერიერი კი ბოლო წლების რეკონსტრუქციისა და რესტავრაციის შედეგად ნაწილობრივ აღდგა.

პირველი სართულის ინტერიერში მაქსიმალურად არის შენარჩუნებული თავდაპირველი დეკორი, რაც საშუალებას გვაძლევს ვიგრძნოთ XIX საუკუნის თბილისის კულტურული გარემო. ზედა სართულზე განახლებული მორთულობები ეპოქის შესაბამისი მაღალმხატვრული ავეჯითა და დეკორაციებით არის შევსებული. ინტერიერის გაფორმება ქართული არისტოკრატიის დამახასიათებელი ტრადიციების გათვალისწინებით შესრულდა, რაც სასახლეს კიდევ უფრო მეტ კულტურულ ღირებულებას მატებს.

ორბელიანების სასახლე გამორჩეულია თავისი მრავალფეროვანი დარბაზებით, რომელთაგან თითოეულს სიმბოლური დატვირთვა აქვს:

„ამრა“ დარბაზი აფხაზეთის, როგორც საქართველოს განუყოფელი ნაწილის სიმბოლოა. მისი გაფორმება ქართულ-აფხაზური კულტურული კავშირების წარმოჩენას ემსახურება. ავეჯი დამზადებულია კარელიისა და პალისანდრის ხისგან, ხოლო ინტერიერის დეტალებში ამპირისა და ჟაკობის სტილი დომინირებს.

რუსთაველის დარბაზი სასახლის ცენტრალური სივრცეა, რომელიც ქართული რენესანსისა და ოქროს ხანის სიმბოლოა. დარბაზში ბრიფინგები და საზოგადოებრივი შეხვედრები იმართება. კედლებს ამშვენებს ქართველი მხატვრების ნამუშევრები, ხოლო დეკორაცია პატინირებული ბრინჯაოს ამპირის სტილშია.

„ოქროს საწმისის“ დარბაზი ორბელიანების ოჯახის სასადილო სივრცე იყო და დღეს საზეიმო მიღებებისთვის გამოიყენება. მისი მთავარი სიმბოლური ელემენტია ოქროს საწმისის მითოლოგიური სცენით მორთული ბრინჯაოს საათი.

გალაკტიონის დარბაზი თანამედროვე ატრიუმია და განლაგებულია ძველ და ახალი შენობებს შორის. დარბაზი ქართული მოდერნიზმის ეპოქის დღესასწაულია.

იეთიმ გურჯის დარბაზი თბილისის, როგორც კავკასიის კულტურული ცენტრის, მრავალეროვნულობისა და ტოლერანტული ტრადიციების სიმბოლოა. მისი ფერადი და მდიდრული დეკორაცია სპარსული და ევროპული სტილის ელემენტებით არის შერწყმული.

ორბელიანების სასახლე დღეს საქართველოს სახელმწიფოს სიმბოლოს წარმოადგენს. მისი დარბაზები ისტორიულ და კულტურულ დატვირთვას ასახავს და ხაზს უსვამს ქვეყნის მრავალფეროვნებას.

პრეზიდენტის სამუშაო სივრცე, როგორიცაა სულხან-საბა ორბელიანის კაბინეტი, ქვეყნის პოლიტიკურ და დიპლომატიურ ტრადიციებს უსვამს ხაზს. კაბინეტში განთავსებული ავეჯი და დეკორაცია, როგორც წესი, XIX საუკუნის ევროპულ და ქართულ სტილს წარმოადგენს, რაც ჩვენი კულტურისა და მისი საერთაშორისო კავშირების ჰარმონიას გამოხატავს.

სასახლე ორბელიანების ქუჩაზე მხოლოდ არქიტექტურული ძეგლი კი არა, არამედ ეროვნული იდენტობის სიმბოლოა. მისი ისტორიული მემკვიდრეობა, დახვეწილი ინტერიერი და სიმბოლური დატვირთვა ქვეყნის კულტურისა და ისტორიის გასაოცარ ნარატივს ქმნის. სასახლე, როგორც საქართველოს პრეზიდენტის ოფიციალური რეზიდენცია, მჭიდროდ არის დაკავშირებული ქვეყნის ისტორიულ ტრადიციებთან და მომავალზე ორიენტირებულ სახელმწიფოებრივ იდეალებთან.

პრეზიდენტის ინსტიტუტის ლეგიტიმურობა კი პირდაპირ უკავშირდება ქვეყნის დემოკრატიულ და სამართლებრივ მოწყობას. ლეგიტიმური პრეზიდენტი უზრუნველყოფს ნდობას ინსტიტუტებისადმი და აძლიერებს ქვეყნის საერთაშორისო პოზიციებს. ის წარმოადგენს სახელმწიფოს ერთიანობის გარანტს. პრეზიდენტის კანონიერი არჩევა და საქმიანობა მნიშვნელოვანია, რათა თავიდან ავიცილოთ კონფლიქტები და ინსტიტუციური კრიზისები. ლეგიტიმური პრეზიდენტი ქვეყანაში ინარჩუნებს დემოკრატიის მყარ საფუძვლებს, უზრუნველყოფს საერთაშორისო ურთიერთობებში სანდოობას და ხელს უწყობს კონსტიტუციური წესრიგის დაცვას, რაც აუცილებელია როგორც შიდა, ისე გარე გამოწვევებთან გასამკლავებლად.

ამ ინსტიტუტის მნიშვნელობა განსაკუთრებით ძლიერდება ისეთ საზოგადოებაში, სადაც ეროვნული უსაფრთხოება და დემოკრატიის განვითარება ურთიერთდაკავშირებული პრიორიტეტებია. ლეგიტიმური პრეზიდენტის არსებობა ხელს უწყობს ქვეყნის მმართველობის სისტემის სტაბილურობას, საერთაშორისო პარტნიორების ნდობასა და საზოგადოებაში მშვიდობის დამკვიდრებას.

ორბელიანების სასახლე, როგორც პრეზიდენტის რეზიდენცია, თავისი მნიშვნელობით პირდაპირ უკავშირდება პრეზიდენტის ინსტიტუტის ლეგიტიმაციას. ის, რომ ახალი პრეზიდენტი ამ სასახლეში იცხოვრებს, არ არის მხოლოდ ფორმალობა. ეს არის სიმბოლო იმისა, როგორ აღიქვამს ქართული და საერთაშორისო საზოგადოება ამჟამინდელ პოლიტიკურ პროცესებს.

რთულია ვივარაუდოთ რა ბედი ეწევა ორბელიანების სასახლეს, იქნება თუ არა ის მომავალშიც ლეგიტიმური პრეზიდენტის რეზიდენცია. ამიტომაც, მანამ, სანამ საქართველოს ისტორიის წიგნში ჩასაწერი ამბების მოწმენი გავხდებით, გავიხსენოთ ფიცი, რომელსაც ტრადიციისამებრ საქართველოს არჩეული პრეზიდენტი, ინაუგურაციის დროს წარმოთქვამს:

„მე, საქართველოს პრეზიდენტი, ღვთისა და ერის წინაშე ვაცხადებ, რომ დავიცავ საქართველოს კონსტიტუციას, ქვეყნის დამოუკიდებლობას, ერთიანობასა და განუყოფლობას, კეთილსინდისიერად აღვასრულებ პრეზიდენტის მოვალეობას, ვიზრუნებ ჩემი ქვეყნის მოქალაქეთა უსაფრთხოებისა და კეთილდღეობისათვის, ჩემი ხალხისა და მამულის აღორძინებისა და ძლევამოსილებისათვის“.