ავარიული სახლების ქალაქი

თბილისი, როგორც საქართველოს დედაქალაქი და ქვეყნის უმსხვილესი ურბანული ცენტრი, ყოველდღიურად აწყდება სხვადასხვა ინფრასტრუქტურულ და საცხოვრებელ გამოწვევას. ერთ-ერთი ყველაზე მწვავე საკითხი ავარიული სახლების პრობლემაა, რაც არა მხოლოდ თბილისის ისტორიული უბნებისთვის არის დამახასიათებელი, არამედ თანამედროვე საცხოვრებელ ზონებშიც მნიშვნელოვან პრობლემას წარმოადგენს.

ავარიული სახლების არსებობა უკავშირდება სხვადასხვა ფაქტორს, მათ შორის მშენებლობის დაბალ ხარისხს, არასათანადო ტექნიკურ მოვლასა და სეისმურ მოვლენებს. ამგვარი შენობების კონსტრუქციული მდგრადობა მუდმივად კითხვის ნიშნის ქვეშ დგას და რისკებს ქმნის როგორც უშუალოდ იქ მცხოვრები მოსახლეობისთვის, ასევე მეზობელი შენობებისთვის და ქალაქის საერთო ურბანული უსაფრთხოებისთვის.

თბილისის ისტორიულ უბნებში, სადაც შენობების უმეტესობა მე-19 და მე-20 საუკუნეებშია აშენებული, აღნიშნული საკითხი განსაკუთრებით მწვავედ დგას. ქალაქის ეს ნაწილები, მიუხედავად მათი კულტურული და ისტორიული ღირებულებისა, მრავალი წლის განმავლობაში სათანადო რესტავრაციასა და ტექნიკურ მონიტორინგს ვერ გადიოდა. ამის გამო, ძველი კონსტრუქციების მნიშვნელოვანი ნაწილი, დღევანდელი სეისმური და სამშენებლო ნორმების გათვალისწინებით, უსაფრთხოების სტანდარტებს არ შეესაბამება.

დღეისათვის თბილისი დაახლოებით 10,000-მდე ავარიულ შენობას ითვლის. ყველაზე კრიტიკული მდგომარეობა აბანოთუბანში, სოლოლაკში, ვერაზე, ავლაბარსა და მთაწმინდაზე გვხვდება, სადაც მრავალი ნაგებობა საუკუნეზე მეტი ხნისაა. ეს სახლები, რომლებიც ოდესღაც თბილისის მშვენებად ითვლებოდა, დღეს ჩამოშლის პირასაა. ამასთანავე, აღსანიშნავია, რომ ავარიული შენობების რიცხვს განეკუთვნება საბჭოთა პერიოდში აგებული საცხოვრებელი ბინების დიდი ნაწილიც, რომელთა ექსპლუატაციის ვადა 70 წელს არ სცდებოდა და, შესაბამისად, დღეს უკვე მოძველებულია.

მსგავს შენობებში ცხოვრება დიდ საფრთხეს წარმოადგენს. ბოლო წლებში რამდენიმე შემთხვევა დაფიქსირდა, როდესაც ძველი სახლის ჩამონგრევის შედეგად ადამიანები დაშავდნენ ან საცხოვრებლის გარეშე დარჩნენ. იშლება აივნები და ფასადები, რაც გამვლელებისთვის უაღრესად სახიფათოა და შეგიძლიათ ამის შესახებ ჩვენი ადრინდელი სტატიები წაიკითხოთ.

თბილისის მერიის ავარიული სახლების ჩანაცვლების პროგრამა

თბილისის მუნიციპალიტეტმა 2021 წელს დაიწყო ავარიული სახლების ჩანაცვლების მასშტაბური პროგრამა, რომლის ფარგლებშიც მოხდება ავარიული ნაგებობების დემონტაჟი და მათ ადგილზე ახალი, თანამედროვე სტანდარტების შესაბამისი შენობების მშენებლობა.

პროგრამის ძირითადი პრინციპებია:

• მოსახლეობისთვის საცხოვრებლის შეთავაზება მათი საკუთრების მოცულობის შესაბამისად;
  
  
• უსაფრთხოების თანამედროვე ნორმების დაცვა;
  
  
• დემონტაჟის ხარჯების სრულად დაფარვა მუნიციპალიტეტის მიერ;
  
  
• დროებითი საცხოვრებლით უზრუნველყოფა პროექტის დასრულებამდე.

პრობლემები, რომლებიც გადაჭრის პროცესს აფერხებს:

• მოსახლეობის თანხმობის მიღება – მრავალი შენობა ერთზე მეტ მეპატრონეს ეკუთვნის, რის გამოც ძველი სახლის დანგრევის პროცესში ყველა ბინათმფლობელის თანხმობა აუცილებელია. ზოგიერთ შემთხვევაში მესაკუთრეთა შეთანხმება შეუძლებელია და პროცესი წლების განმავლობაში ჭიანურდება.
  
  
• ფინანსური სირთულეები – სახელმწიფოსა და მუნიციპალიტეტისთვის ასეთი მასშტაბური პროექტები დიდ ფინანსურ რესურსებს მოითხოვს, რაც სერიოზულ გამოწვევად რჩება.
  
  
• სამშენებლო კომპანიების დაინტერესება – ყველა პროექტი მოგებიანი არ არის კერძო ინვესტორებისთვის, ამიტომ მშენებლების მოზიდვა რთულდება.

ფოტო: Sputnik / Stringer

ამას ემატება ისიც, რომ თბილისში არსებული მრავალი ავარიული შენობა კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსს ატარებს, რაც მათი რეკონსტრუქციისა და განახლების პროცესს მნიშვნელოვნად ართულებს. საქართველოს კანონმდებლობის მიხედვით, კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლად აღიარებული შენობები სპეციალურ დაცვას ექვემდებარება, რაც მათ დაუდევარ რეკონსტრუქციასა თუ ჩანაცვლებას გამორიცხავს.

ეს შეზღუდვები ხელს უშლის როგორც კერძო ინვესტორებს, ისე სახელმწიფო პროექტებს, რომლებიც მიზნად ისახავს ავარიული ნაგებობების ჩანაცვლებას. საერთაშორისო პრაქტიკა აჩვენებს, რომ მნიშვნელოვანია ურბანული რეგულაციების გადახედვა, რათა ავარიული და კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსის მქონე შენობების რეაბილიტაცია მეტად მოქნილი და რეალისტური გახდეს.