სამშენებლო უსაფრთხოების წესები

მშენებლობა სირთულეებითა და რისკებით აღსავსე, ხანგრძლივი და შრომატევადი პროცესია, რომლის დროსაც ხშირად გაუთვალისწინებელი მოვლენები, სიცოცხლისთვის საშიში საფრთხეები იჩენს თავს, რაც უსაფრთხოების წესების დარღვევითა და რისკების გაუთვალისწინებლობით არის განპირობებული. სამწუხაროდ, საქართველო იმ ქვეყნების რიცხვს მიეკუთვნება, სადაც მშენებლობის დროს ხშირია ადამიანთა დაშავების, პროცესის არასწორად წარმართვის შემთხვევები. ამიტომ ჩვენს ქვეყანაში სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია მაქსიმალურად ჯანსაღი სამუშაო პროცესისა და დაცული სამშენებლო გარემოს ჩამოყალიბება, რათა როგორც კომპანიამ, ისე დასაქმებულმა მიიღოს სარგებელი და ფატალური შედეგები არ დადგეს. ამისათვის დეველოპერულმა კომპანიამ უნდა უზრუნველყოფს უსაფრთხოების ნორმატივების დაცვა, სამუშაო პერსონალის შესაბამისი აღჭურვა და გადამზადება, რაზედაც დეტალურად დღევანდელ სტატიაში ვისაუბრებთ.

საქართველოში სამშენებლო პროცესების უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად მოქმედებს რამდენიმე ტექნიკური რეგლამენტი, რომლებიც მშენებლობის დროს შესასრულებელ კონკრეტულ მოთხოვნებსა და წესებს განსაზღვრავს. მათ შორის აღსანიშნავია რეგლამენტი „მშენებლობის უსაფრთხოების შესახებ“, რომელიც ყველა სამშენებლო ობიექტს უსაფრთხოების სტანდარტების დაწესებას, დასაქმებულთა შესაბამისი აღჭურვილობით მომარაგებას, უსაფრთხოების ზომების გათვალისწინებით სამუშაო პროცესების დაგეგმვასა და განხორციელებას ავალდებულებს.

სამშენებლო პროცესის წარმართვისას დეველოპერული კომპანია და პროექტში ჩართული ყველა მხარე ვალდებულია, რომ უზრუნველყოს უსაფრთხოების წესების დაცვა და პოტენციური რისკების შეფასება. ამისათვის კი გასათვალისწინებელია რამდენიმე ფაქტორი:

ტერიტორიის შემოსაზღვრა და უსაფრთხო სამუშაო გარემოს მოწყობა

პირველ რიგში მნიშვნელოვანია, რომ სამშენებლო ტერიტორია, განსაკუთრებით თუ ის დასახლებულ ზონაში, საზოგადოებრივი სივრცის მომიჯნავედ მდებარეობს, იყოს შემოღობილი და მკაცრად კონტროლირებადი, რათა უცხო პირებს არ შეეძლოთ აღნიშნულ სივრცეში გადაადგილება. ასევე, აუცილებელია, რომ სამშენებლო ტერიტორიაზე განისაზღვროს ე. წ. საშიში ზონა, რომელიც დამცავი ღობით იქნება შემოსაზღვრული და შესაბამისი უსაფრთხოების ნიშნებითა და სათანადო წარწერებით მოწყობილი. ხოლო სამშენებლო მასალების მოედანზე განთავსებისას გასათვალისწინებელია მათი ჩამოცურების, გაშლისა და ჩამოცვენის თავიდან ასაცილებლად შესაბამისი წესების შემუშავება.

მშენებლობის მიმდებარე ტერიტორიაზე, ხალხის სამოძრაო ადგილები უნდა იყოს გადახურული დამცავი საფარით, რომელიც ფეხით მოსიარულეთა უსაფრთხო გადაადგილებას უზრუნველყოფს. ხოლო თავად სამშენებლო მოედანზე უნდა მოეწყოს სასიგნალო სისტემები და განათება, ღამის საათებში მუშაობის დროს კი სამუშაო სივრცე და გასასვლელები სათანადოდ უნდა განათდეს.

თანამშრომლების ინფორმირება

მუშაობის დაწყებამდე თითოეული თანამშრომელი უნდა გადამზადდეს, მიეწოდოს შესაბამისი ინფორმაცია როგორც მშენებლობასთან, ისე უსაფრთხოების ნორმებთან და შესაძლო რისკებთან დაკავშირებით. სამშენებლო კომპანია ვალდებულია სამუშაო ჯგუფს ჩაუტაროს სპეციალური გადამზადება აღჭურვილობისა და ტექნიკის სათანადო გამოყენების, გადაუდებელი პროცედურებისა და პროტოკოლის შესახებ. კვალიფიციურმა კადრებმა მშენებლობაზე დასაქმებულებს უნდა გააცნონ ინფორმაცია სამშენებლო ობიექტზე არსებული პოტენციური საფრთხის შესახებ და შეასწავლონ მათი თავიდან აცილების გზები.

დასაქმებულის სათანადო აღჭურვილობით უზრუნველყოფა

მშენებლობაზე მომუშავე ჯგუფი უნდა იყოს სპეციალურად აღჭურვილი და ხარისხიანი დანადგარებითა და ტექნიკით ეკიპირებული. მუშები ყოველთვის უნდა ატარებდნენ: უსაფრთხოების სათვალეს, ხელთათმანებს, მყარ ფეხსაცმელს, გამძლე სამშენებლო ტანსაცმელს, სმენის დამცავ მოწყობილობებს, რესპირატორებს. მაგალითად, სამშენებლო-სამონტაჟო ინსტრუმენტი, რომელიც ბეტონზე, აგურსა თუ ფოლადზე მასალების დამაგრებისთვის გამოიყენება, უნდა აღიჭურვოს დამცავი მოწყობილობით, ხოლო ოპერატორი სმენისა და მხედველობის დამცავი საშუალებებითა და ჩაფხუტით.

სამშენებლო ტერიტორიის კონტროლი

სამშენებლო ტერიტორიაზე თითოეულ ელემენტს, სამუშაო ზონას განსაკუთრებული ყურადღება უნდა მიექცეს. მაგალითად, მანქანა–მექანიზმების ექსპლუატაცია და ტექნიკური მომსახურება უნდა განხორციელდეს მწარმოებლის მიერ დადგენილი წესების შესაბამისად, ხოლო მოედანზე მანქანა-მექანიზმების განლაგება წინასწარ არსებული პროექტის გათვალისწინებით უნდა მოხდეს, თავად მანქანა–მექანიზმების მუშაობის ზონაში კი უნდა განთავსდეს გამაფრთხილებელი ნიშნები.

ასევე, შენობაზე მიდგმული ხარაჩოების დაშლის დროს პირველი სართული, ყველა კარის ღიობი და ზედა სართულიდან აივანზე ყველა გამოსასვლელი უნდა კონტროლდებოდეს. ხოლო ხარაჩოების მოწყობა მწარმოებლის ინსტრუქციის გათვალისწინებით უნდა მოხდეს, რათა თავი დაიზღვიოთ შესაძლო გართულებებისგან.

ქიმიური და საშიში ნივთიერებების სწორად გამოყენება და შენახვა

სამშენებლო პროცესს თან ახლავს ქიმიური და ჯანმრთელობისთვის საშიში ნივთიერებების გამოყენება და შენახვა, რაც სერიოზულ რისკებს ქმნის როგორც გარემოსთვის, ასევე ადამიანებისთვის. ამიტომ ასეთი ნივთიერების გამოყენებისას აუცილებელია შესაბამისი წესების დაცვა და მათი უსაფრთხო, დაცულ გარემოში შენახვა.

სამუშაო ტექნიკის კონტროლი

მშენებლობის დროს მნიშვნელოვანია, რომ ტექნიკა და ყველა საჭირო ინსტრუმენტი იმყოფებოდეს გამართულ, მუშა მდგომარეობაში, ხოლო მისი ექსპლუატაცია აუცილებლად უნდა მოხდეს მწარმოებლის მიერ განსაზღვრული წესით. ტექნიკური აღჭურვილობის და ინსტრუმენტის ექსპლუატაციისას დაუშვებელია არაქარხნული (კუსტარული) წესით დამზადებული დეტალის ან სათადარიგო ნაწილის გამოყენება. ამასთან, რადგან მწყობრიდან გამოსული ტექნიკა დიდ რისკებს შეიცავს როგორც პერსონალისთვის, ისე სამშენებლო პროცესის თანმიმდევრულად წარმართვისთვის, რეკომენდებულია ის მუდმივად გადამოწმდეს და საჭიროების შემთხვევაში გამოიცვალოს.

ავარიული რისკების განსაზღვრა

თითოეული სამშენებლო პროექტი უნდა ითვალისწინებდეს ავარიულ გეგმას, სადაც განსაზღვრული იქნება შესაბამისი მოქმედებები და გადაჭრის გზები სხვადასხვა სახის ავარიული სიტუაციების დროს. კომპანიამ გეგმა თითოეულ თანამშრომელს მშენებლობის დაწყებამდე უნდა გააცნოს და ჩაუტაროს ტრენინგი საგანგებო სიტუაციებში ქცევის წესების შესახებ.

აღნიშნული წესების დაცვა და მათი სამშენებლო პრაქტიკაში დანერგვა საგრძნობლად შეამცირებს უსაფრთხოების რისკებს, დაიცავს მშენებლობაზე მომუშავე ადამიანების ჯანმრთელობას, მათ ფიზიკურ მდგომარეობას და ჩამოაყალიბებს უსაფრთხო სამშენებლო გარემოს, რაც მნიშვნელოვანია როგორც სამშენებლო კომპანიისთვის, ისე დასაქმებული პერსონალისთვის.